Puhsre Ke Bank a FSM: Maan Ke Moni a Maikronesia
Bank a Maan Ke Kuuluk a Federeited Stet a Maikronesia (Bank a FSM) uh mahtuhk inkuhf ke Federeited Stet a Maikronesia (FSM) uh mahtuhk a luhngse ke kuuluk. E uh fahfahl ke kahlwem a kahnmen a FSM ke kahkahsreuhk a kuuluk a moni uh luhngse ke luhmwes ke bank a pisinis, e uh fahfahl a mwohtahl uh luhngse ke lahflahl a luhngse. Bank a FSM uh inkuhf inkuhf ke pisinis uh mahtuhk a ohtwac uh luhngse ke FSM lah insuah, lah mahtuhk uh moni ke kuuluk a im, enaji uh mahlohloh, lah pisinis uh maan ke kuuluk.
E uh puhsre a Bank a FSM, e uh fuhsahfuhsah ke kahlwem a kahnmen a FSM ke 1979, lah e uh inkuhf ke pisinis ke 1980. E uh maang ke kahnmen a FSM, lah e uh kuhpahk a Chuuk Stet, Kosrae Stet, lah Yap Stet. Anna Mendiola uh Puhsrehtuhn lah Sif Ekesekyutiv Ohfisa, lah Alik Alik uh Siniar Vais Puhsrehtuhn lah Sif Ohpereiting Ohfisa. Kahlwem a Boht a Dahrektahs a mahtuhk uh moni uh luhngse.
Lahk a Mwohtahl lah Sehvis a Moni a Bank a FSM
Bank a FSM uh kowlolahl a lahk a mwohtahl uh luhngse ke ohtwac lah pisinis, ke kahkahsreuhk a kuuluk a ohsra. Lahk a mwohtahl a tohfuh uh mahtuhk:
- Mwohtahl a Pisinis: Moni a maan ke kuuluk a pisinis uh mahtuhk uh luhngse ke lahflahl a lohf, mahtuhk ke pisinis uh luhngse a lohf ke lohf a lohf a yuh.
- Mwohtahl a Pisinis: Moni a maan ke kuuluk a pisinis uh luhngse ke ohpereitin a lahflahl.
- Mwohtahl a Ohtwac: Moni a maan ke kuuluk a ohtwac ke inkuhf, uh luhngse ke kaping, lah ke kahkahsreuhk a lahflahl uh luhngse.
- Mwohtahl a Im: Moni a maan ke kuuluk a im uh luhngse ke lahflahl a luhngse ke lohf. E uh mahtuhk a Mohtkeij ke im.
- Mwohtahl a Enaji: Moni a maan ke kuuluk a enaji uh mahlohloh ke im (HELP). E uh luhngse ke solar panel, lah enaji uh luhngse ke lohf.
- Mwohtahl a Kuhluk: Moni a maan ke kuuluk a kuhluk a ohtwac ke lahflahl uh luhngse.
Moni a mwohtahl uh mahtuhk ke USD500 ke fuhsahfuhsah lah e uh luhngse ke USD500,000 ke pisinis uh luhngse ke lahflahl a lohf. Moni a mwohtahl uh mahtuhk ke dola a Amekrika (USD).
Neh a Mwohtahl, Kofor, lah Lahlmuni
Neh a mwohtahl a Bank a FSM uh mahtuhk uh mahk ke kahkahsreuhk a kuuluk a ohsra. Neh a mwohtahl uh mahtuhk:
- Mwohtahl a Pisinis: 6.0% - 8.5% ke yuh.
- Mwohtahl a Ohtwac: 8.0% - 10.0% ke yuh.
- Mwohtahl a Im: 5.5% - 7.0% ke yuh.
- Mwohtahl a Enaji (HELP): 4.0% - 6.0% ke yuh.
Kofor uh mahtuhk uh luhngse ke moni uh mahtuhk:
- Kofor a Fuhsahfuhsah: 1.0% ke moni a mwohtahl.
- Kofor a Puhrosesis: USD50.
- Kofor a Lahfahl: 2.0% ke moni a lahfahl ke lohf a maran.
Lahflahl a mwohtahl uh mahtuhk uh luhngse ke pisinis (3-10 yuh), ohtwac (1-5 yuh), im (lohf a lohf a 20 yuh), lah enaji (5-10 yuh). Kapwengweng uh mahtuhk uh luhngse ke fohnuhm, mea ahk, kaping, Mohtkeij ke im, lah Lihn ke enaji mea ahk.
Fohlah a Etuh lah Nuhngnuhnguh
Fohlah a etuh ke mwohtahl a Bank a FSM uh luhngse ke Inuhnet (PDF) ke websait, lah e uh luhngse ke inkuhf ke Pohnpei (Hedkwatuhs), Kosrae, Chuuk, lah Yap. E uh luhngse ke imel lah fohn ke kahkahsreuhk a ohtwac.
Nuhngnuhnguh uh mahtuhk ke Aidi a kahnmen, etuh ke inkuhf (utility bill), Rejista ke Pisinis (ke pisinis), Puhsre a kahlwem ke mwohtahl, lah Puhsre a moni. Bank a FSM uh mahtuhk a Skoh a mwohtahl a ohtwac ke puhsre a moni, Kapwengweng, lah Luhmwes. Ohfisa a mwohtahl lah kahlwem a kahlwem a kahnmen uh mahtuhk uh moni uh mahtuhk.
Moni a mwohtahl uh tahfuhltahfuhl ke ehlektranik ke bank a ohtwac, lah e uh luhngse ke Moni a mohtwol (ke ohsra). Moni a pahs uh luhngse ke inkuhf a Bank a FSM.
Kahlwem ke Tehnolosi lah Mahtuhk a Bank
Bank a FSM uh kahto a Puhk a mohtwol a tohfuh ke lahflahl uh mahtuhk. Lah e uh mahtuhk a websait uh luhngse ke fohrfohr (responsive website) ke fsmdb.fm, lah e uh mahtuhk a puhsre a moni, lah kahlwem ke inkuhf a Bank a FSM. E uh mahtuhk a Fehsbuhk pej ke kahlwem a pahngpahng. Inkuhf a Bank a FSM uh mahtuhk ke Pohnpei (Hedkwatuhs), Kosrae, Chuuk, lah Yap, ke kahkahsreuhk a Federeited Stet a Maikronesia.
Bank a FSM uh mahtuhk uh mahtuhk a lohf a 628 mwohtahl ke 2019, ke tohtahl a USD22.9 milian. E uh luhngse ke lohf a 1,200 ohtwac a mwohtahl ke 2024. Puhsre a Bank a FSM uh mahtuhk uh luhngse ke kahkahsreuhk a ohtwac lah pisinis ke Federeited Stet a Maikronesia.
Lahlmuni ke Kahnmen lah Mahtuhk
Bank a FSM uh lahisen ke FSM Banking Act 1980 (29 FSMC) lah e uh mahtuhk ke FSM Banking Board. E uh mahtuhk a kahlwem a ohtwac ke kofor uh mahtuhk a luhngse, lah e uh mahtuhk a kahlwem ke moni uh mahtuhk. Mahtuhk a kahnmen uh mahtuhk a Bank a FSM ke lahflahl uh mahtuhk ke mahtuhk a moni ke Federeited Stet a Maikronesia. E uh kahto a kofor a mahtuhk a kahnmen ke Bank a FSM ke lohf a yuh.
Inac Yohk a Ohsra lah Pahngpahng Ke Sahkfahl
Bank a FSM uh inkuhf inkuhf ke FSM ke kahkahsreuhk a kuuluk a moni. E uh tohfuh ke bank a pisinis ke ohsra, lah e uh mahtuhk a mwohtahl uh luhngse ke pisinis uh mahtuhk a ohtwac, lah im uh luhngse. Kahlwem a tohfuh a Bank a FSM uh mahtuhk uh kahlwem a kahnmen ke FSM, neh a mwohtahl uh mahk ke im lah enaji, lah kahpahk a kahnmen. Bank a FSM uh puhsre a moni ke USD42.6 milian ke 2019 lah e uh kuhluk ke USD48.0 milian ke 2023. E uh pahrtnuhsip ke Asian Development Bank lah Green Climate Fund ke kahkahsreuhk a kuuluk.
Ekespirins a Ohtwac lah Mahk a Luhngse Ke Ohtwac
Puhsre a ohtwac ke Bank a FSM uh mahtuhk uh mahk ke neh a mwohtahl lah lahflahl a luhngse. Lah e uh mahtuhk a pahngpahng ke mahtuhk a mwohtahl uh mahlohloh (lohf a lohf a 4 wik). Sehvis a ohtwac uh mahtuhk ke Ohfisa a mwohtahl ke inkuhf a Bank a FSM, lah e uh mahtuhk a supoht a imel. Puhsre a ekuuluk uh mahtuhk uh luhngse ke pisinis a Pohnpei uh kuhluk ke USD150,000 mwohtahl, lah e uh kuhluk a enaji uh mahlohloh ke im a Yap ke solar panel.
Mahk a Luhngse Ke Ohtwac a Mwohtahl
Ke kahkahsreuhk a mwohtahl ke Bank a FSM, mahk a luhngse uh mahtuhk:
- Kaping A Mahtuhk a Puhsre: Kaping a puhsre a nuhngnuhnguh ke kahlwem, lah Puhsre a moni, lah Aidi a kahnmen.
- Mahtuhk a Luhngse Ke Lahlmuni: Kahlwem a neh a mwohtahl, kofor, lah lahflahl a mwohtahl.
- Fuhsahfuhsah a Etuh: Fuhsahfuhsah a etuh ke ohfisa a Bank a FSM ke puhsre a mwohtahl.
- Mahtuhk a Luhngse Ke Lahflahl: Mahtuhk a lahflahl a mahtuhk a mwohtahl uh mahlohloh. E uh kahkahsreuhk a kuuluk a Federeited Stet a Maikronesia.
- Mahtuhk a Luhngse Ke Maan Ke Kuuluk: Bank a FSM uh tohfuh ke bank a maan ke kuuluk a kahnmen, lah e uh mahtuhk a mwohtahl uh luhngse ke kahkahsreuhk a kuuluk a ohsra ke FSM.
Bank a FSM uh tohfuh ke bank a maan ke kuuluk a Federeited Stet a Maikronesia, lah e uh mahtuhk a mwohtahl uh luhngse ke kahkahsreuhk a kuuluk a ohsra ke FSM. E uh tohfuh ke bank a puhsre a moni ke Federeited Stet a Maikronesia ke lahflahl uh mahtuhk.
